Jak wynika z przepisów drogowego ruchu pojazdami uprzywilejowanymi są pojazdy, używane w jednostkach ratownictwa zdrowia, życia lub mienia ludzkiego. Do grona pojazdów uprzywilejowanych należą też pojazdy, które stosują formacje bezpieczeństwa oraz porządku publicznego. Według tego pojazdami uprzywilejowanymi są na przykład karetki pogotowia ratunkowego, samochowy policji, straży pożarnej czy straży miejskiej. Każdy pojazd uprzywilejowany podczas akcji musi oznajmić swoje uczestnictwo na trasie, tak aby inni uczestnicy ruchu mogli na nie właściwie reagować.
Pojazdy uprzywilejowane posiadają przywileje, ale te mogą zastosować w ustalonych sytuacjach. W normalnych zdarzeniach drogowych są zobowiązane do przestrzegania zasad i przepisów, podobnie jak inni kierowcy. Tylko w sytuacjach, kiedy pojazd uprzywilejowany musi utrzymać bezpieczeństwo albo uczestniczy akcji ratowania życia, mienia zdrowia ludzkiego czy jest częścią kolumny pojazdów uprzywilejowanych może skorzystać ze swoich przywilejów. Owym prawem jest możliwość niestosowania się do przepisów ruchu czy pionowych i poziomych znaków drogowych. Kierowcy pojazdów uprzywilejowanych mogą pominąć sygnalizację świetlną, wjechać pod prąd oraz stawać w przestrzeniach niedozwolonych.
Zastrzeżeniem jest sygnalizowanie uczestnictwa w ruchu sygnałem świetlnym oraz dźwiękowym, przy zapalonych światłach mijania czy światłach drogowych. Sygnał dźwiękowy nie jest wymagany podczas postoju pojazdu, jednak zawsze potrzebne jest utrzymanie niezwykłej ostrożności. Kierowca pojazdu uprzywilejowanego ma obowiązek całkowicie stosować się poleceń upoważnionej osoby do kontroli i kierownictwa ruchu drogowego bez względu na sytuację.
Co robić w obecności pojazdów uprzywilejowanych?
Wszyscy uczestnicy ruchu drogowego: motocykliści, kierowcy albo piesi są zobowiązani do ostrożnego zachowania w pobliżu pojazdu uprzywilejowanego. Osoba w obecności pojazdu uprzywilejowanego musi usunąć się z drogi, umożliwiając pośpieszną oraz bezpieczną drogę przejazdu. W takiej sytuacji dozwolony jest zjazd na pas zieleni, pobocze czy postój na przystanlu autobusowym lub zatoce. Przeważnie kierowcy zbliżają się do pobliskiej krawędzi jezdni. Zdarza się, że nie należy się zatrzymywać, aby nie ograniczać ani nie powodować nagłego zatrzymania pojazdu uprzywilejowanego. Tak samo motocykliści, kierowcy czy pojazdy uprzywilejowane muszą wyjątkowo ostrożnie zachowywać się na skrzyżowaniu, z uwagi na to, że pojazd uprzywilejowany może się na nim znaleźć pomimo światła czerwonego. Obok tego piesi też mają obowiązek uznać pierwszeństwo karetki, radiowozu czy strażackiego wozu. Absolutnie niedopuszczalne jest wbieganie na jezdnię, nawet przy zielonym świetle. Osoby, które już weszły na pasy, muszą prędko z nich zejść. Warto wiedzieć o tych obowiązkach, ponieważ nieprzestrzeganie ich grozi mandatem.
Czy da się wyprzedzać pojazd uprzywilejowany?
Wyprzedzanie pojazdu uprzywilejowanego wzbudza wiele niepewności kierowców. O wyprzedzaniu karetki, wozu strażackiego, radiowozu oraz innego pojazdu uprzywilejowanego nie myślimy, kiedy uczestniczą w ratowniczej akcji czy związanej z zachowaniem bezpieczeństwa. Wówczas zobowiązaniem wszystkich uczestników ruchu drogowego jest ustąpienie pierwszeństwa. Jak zachować się, kiedy pojazd uprzywilejowany będzie obecny na drodze, jednak nie będzie sygnalizował swojego pośpiechu?
W terenie zabudowanym bez względu na położenie kierowcom nie wolno wyprzedzać pojazdu uprzywilejowanego. Bez znaczenia, czy pojazd wykorzystuje sygnały świetlne i dźwiękowe czy też nie, wyprzedzenie pojazdu uprzywilejowanego w terenie zabudowanym grozi mandatem i punktami karnymi. Wyłącznie poza obszarem mieszkalnym wolno wyprzedzić pojazdy uprzywilejowane, gdy nie uczestniczą w akcji. W trakcie manewru wyprzedzania powinno się zachować szczególną ostrożność. Warto mieć na uwadze, że pojazd uprzywilejowany może okazać się potrzebny zawsze, a gdy tak się stanie i tak należy zapewnić mu pierwszeństwo. W pobliżu pojazdu uprzywilejowanego zawsze trzeba troszczyć się o bezpieczną jazdę wszystkich.
Kolizja z pojazdem uprzywilejowanym, na kogo spadnie odpowiedzialność?
Chociaż każdy pojazd uprzywilejowany ma swoje przywileje, a uczestnicy ruchu drogowego muszą ustępować pierwszeństwa, zawsze może dojść do kolizji z udziałem pojazdu uprzywilejowanego. Kolizja z pojazdem uprzywilejowanym nie zakłada z góry, że to drugi kierowca automatycznie ponosi odpowiedzialność za spowodowanie wypadku. Każdą sprawę ocenia się jednostkowo, aby przesądzić, która ze stron nie utrzymała odpowiedniej ostrożności oraz spowodowała kolizję. Kierowca pojazdu uprzywilejowanego też może być uznany za sprawcę oraz pociągnięty do odpowiedzialności, jeżeli nie dostosował się do zasad. Sprawdzane są takie warunki, jak sygnalizacja świetlna i dźwiękowa pojazdu uprzywilejowanego, zdolność drugiego kierowcy do zauważenia pojazdu uprzywilejowanego oraz odpowiedniej reakcji. Znaczenie ma też ogólna sytuacja , a nawet warunki atmosferyczne.
