Według przepisów ruchu drogowego pojazdami uprzywilejowanymi są pojazdy, służące w formacjach ratownictwa życia, zdrowia lub mienia ludzkiego. Do grupy pojazdów uprzywilejowanych wchodzą w skład także pojazdy, które wykorzystują formacje bezpieczeństwa oraz publicznego porządku. To znaczy, że pojazdami uprzywilejowanymi są np. karetki ratunkowe, wozy policji, straży pożarnej czy straży miejskiej. Każdy pojazd uprzywilejowany w czasie akcji musi oznajmić swój pobyt na trasie, tak aby inni uczestnicy ruchu mieli szansę na nie należycie reagować.
Pojazdy uprzywilejowane mają swoje przywileje, ale te mogą użyć jedynie w ustalonych sytuacjach. W zwykłych zdarzeniach drogowych są zobowiązane do stosowania się do zasad i przepisów, podobnie jak inni kierowcy. Tylko , kiedy pojazd uprzywilejowany musi zapewnić bezpieczeństwo lub bierze udział w akcji ratowania zdrowia, życia mienia ludzkiego albo jest elementem kolumny pojazdów uprzywilejowanych może stosować się swoich praw. Tym prawem jest możliwość zignorowania przepisów ruchu czy poziomych i pionowych znaków drogowych. Kierowcy pojazdów uprzywilejowanych mogą kierować się pod prąd oraz zatrzymywać się w miejscach zabronionych.
Zastrzeżeniem jest zakomunikowanie uczestnictwa w ruchu sygnałem dźwiękowym oraz świetlnym, przy włączonych światłach mijania czy światłach drogowych. Sygnał dźwiękowy nie jest potrzebny podczas postoju pojazdu, jednak zawsze konieczne jest zachowanie wyjątkowej ostrożności. Kierowca pojazdu uprzywilejowanego musi bezwarunkowo stosować się nakazów osoby upoważnionej do kontroli i kierownictwa ruchu drogowego bez względu na sytuację.
Co robić wobec pojazdów uprzywilejowanych?
Każdy uczestnik ruchu drogowego: kierowcy, motocykliści czy piesi muszą przestrzegać ostrożnego zachowania w obecności pojazdu uprzywilejowanego. Osoba w pobliżu pojazdu uprzywilejowanego musi zejść z drogi, umożliwiając szybką i bezpieczną drogę . W tej okoliczności dopuszczalny jest przejazd na pobocze lub pas zieleni czy zatrzymanie pojazdu na przystanlu autobusowym lub zatoce. Zwykle kierowcy zbliżają się do pobliskiej krawędzi jezdni. Zdarza się, że nie należy stawać, aby nie spowalniać ani nie powodować gwałtownego zatrzymania pojazdu uprzywilejowanego. Zarówno kierowcy, motocykliści czy pojazdy uprzywilejowane powinny bardzo czujnie zachowywać się na skrzyżowaniu, ze względu na to, że pojazd uprzywilejowany może się na nim pojawić mimo czerwonego światła. Warto dodać, że piesi także muszą uznać pierwszeństwo karetki, radiowozu albo wozu strażackiego. Kategorycznie niedopuszczalne jest wchodzenie na jezdnię, także przy zielonym świetle. Osoby, co już wstąpiły na pasy, powinny pośpiesznie z nich zejść. Lepiej pamiętać o tych regułach, ponieważ ignorowanie ich grozi wysokim mandatem.
Czy da się wyprzedzać pojazd uprzywilejowany?
Wyprzedzanie pojazdu uprzywilejowanego budzi sporo wątpliwości kierowców. O wyprzedzaniu karetki pogotowia ratunkowego, radiowozu, wozu strażackiego oraz innego pojazdu uprzywilejowanego nie myślimy, kiedy uczestniczą w ratowniczej akcji albo połączonej z przywróceniem bezpieczeństwa. Wówczas zobowiązaniem wszystkich uczestników ruchu drogowego jest oddanie pierwszeństwa. Jak zachować się, kiedy pojazd uprzywilejowany znajdzie się na drodze, jednak nie będzie wykazywał swojego pośpiechu?
W obszarze zamieszkałym niezależnie od położenia kierowcom nie wolno wyprzedzać pojazdu uprzywilejowanego. Bez względu na to, czy pojazd stosuje sygnały świetlne i dźwiękowe lub nie, wyprzedzenie pojazdu uprzywilejowanego w obszarze zamieszkałym grozi punktami karnymi oraz mandatem. Tylko poza obszarem zabudowanym wolno wyprzedzić pojazdy uprzywilejowane, gdy nie uczestniczą w żadnej akcji. W trakcie manewru wyprzedzania trzeba utrzymać szczególną ostrożność. Warto pamiętać, że pojazd uprzywilejowany może okazać się potrzebny w każdej chwili, a gdy tak będzie i tak należy mu się pierwszeństwo. W obecności pojazdu uprzywilejowanego za każdym razem trzeba dbać o wspólną bezpieczną jazdę.
Kolizja z pojazdem uprzywilejowanym, kto ponosi odpowiedzialność?
Choć każdy pojazd uprzywilejowany posiada swoje dodatkowe przywileje, a kierowcy muszą ustępować pierwszeństwa, zawsze może zdarzyć się kolizja z pojazdem uprzywilejowanym. Kolizja z pojazdem uprzywilejowanym nie zakłada z góry, że to drugi kierowca od razu ponosi odpowiedzialność za spowodowanie wypadku. Każdy przypadek ocenia się osobno, aby stwierdzić, która ze stron nie zachowała odpowiedniej ostrożności i spowodowała kolizję. Kierowca pojazdu uprzywilejowanego także może być uznany winnym i pociągnięty do odpowiedzialności, jeśli nie dostosował się do zasad. Oceniane są takie aspekty, jak sygnalizacja świetlna i dźwiękowa pojazdu uprzywilejowanego, zdolność drugiego kierowcy do dostrzeżenia pojazdu uprzywilejowanego i poprawnej reakcji. Znaczenie ma także ogólny rozwój sytuacji , a nawet warunki atmosferyczne.
