Zgodnie z przepisami ruchu drogowego pojazdami uprzywilejowanymi są te, używane w jednostkach ratownictwa życia, zdrowia i ludzkiego mienia. Do grupy pojazdów uprzywilejowanych należą również pojazdy, z których korzystają służby bezpieczeństwa i publicznego porządku. To sprawia, że pojazdami uprzywilejowanymi są na przykład karetki ratunkowe, wozy policji, straży miejskiej czy straży pożarnej. Każdy pojazd uprzywilejowany w akcji ma obowiązek zasygnalizować swój udział w ruchu drogowym, tak żeby pozostali kierowcy mogli na nie odpowiednio reagować.
Pojazdy uprzywilejowane posiadają przywileje, ale te mogą użyć zaledwie w ustalonych sytuacjach. W normalnych zdarzeniach drogowych są zobowiązane do stosowania się do przepisów i zasad, tak jak pozostali kierowcy. Wyłącznie w sytuacjach, kiedy pojazd uprzywilejowany musi zapewnić bezpieczeństwo lub bierze udział w akcji ratowania zdrowia, życia mienia ludzkiego albo jest elementem kolumny pojazdów uprzywilejowanych może stosować się swoich praw. Tym prawem jest możliwość nieprzestrzegania przepisów ruchu czy pionowych i poziomych znaków drogowych. Kierowcy pojazdów uprzywilejowanych mogą jechać pod prąd i stawać w przestrzeniach niedozwolonych.
Wymogiem jest zakomunikowanie uczestnictwa w ruchu sygnałem dźwiękowym oraz świetlnym, przy zapalonych światłach drogowych czy światłach mijania. Sygnał dźwiękowy nie jest wymagany podczas postoju pojazdu, jednak absolutnie konieczne jest utrzymanie wyjątkowej ostrożności. Kierowca pojazdu uprzywilejowanego ma obowiązek obowiązkowo słuchać sygnałów upoważnionej osoby do kontroli ruchu drogowego niezależnie od sytuacji.
Jak postępować podczas przejazdu pojazdów uprzywilejowanych?
Wszyscy uczestnicy ruchu drogowego: kierowcy, motocykliści i piesi muszą pilnować ostrożnego zachowania w pobliżu pojazdu uprzywilejowanego. Osoba w obecności pojazdu uprzywilejowanego jest zobowiązana usunąć się z drogi, gwarantując szybką i bezpieczną drogę przejazdu. W tej okoliczności dopuszczalny jest przejazd na pas zieleni, pobocze albo postój na zatoce albo przystanku autobusowym. Zwykle kierowcy zbliżają się do krawędzi jezdni. Niekiedy nie wolno się zatrzymywać, żeby nie ograniczać ani nie wywoływać nagłego zatrzymania pojazdu uprzywilejowanego. Zarówno kierowcy, motocykliści jak i pojazdy uprzywilejowane muszą wyjątkowo czujnie zachowywać się na skrzyżowaniu, ze względu na to, że pojazd uprzywilejowany może się na nim pojawić pomimo światła czerwonego. Co więcej piesi też mają za zadanie uznać pierwszeństwo karetki, radiowozu albo strażackiego wozu. Całkowicie niedopuszczalne jest wchodzenie na przejście, również przy zielonym świetle. Osoby, co już wstąpiły na pasy, muszą pośpiesznie z nich zejść. Powinno się nie zapominać o tych zasadach, dlatego że ignorowanie ich grozi mandatem.
Czy mogę wyprzedzać pojazd uprzywilejowany?
Wyprzedzanie pojazdu uprzywilejowanego wywołuje wiele wątpliwości wśród kierowców. O wyprzedzaniu pogotowia ratunkowego, wozu strażackiego, radiowozu lub innego pojazdu uprzywilejowanego nie myślimy, gdy biorą udział w ratowniczej akcji albo związanej z utrzymaniem bezpieczeństwa. Wówczas powinnością każdego uczestnika ruchu drogowego jest oddanie pierwszeństwa. Jak postępować, gdy pojazd uprzywilejowany będzie obecny w ruchu drogowym, ale nie będzie wykazywał swojego pośpiechu?
W obszarze zamieszkałym bez względu na położenie kierowcy mają zakaz wyprzedzania pojazdu uprzywilejowanego. Bez znaczenia, czy pojazd wydaje sygnały świetlne i dźwiękowe czy też nie, wyprzedzenie pojazdu uprzywilejowanego w obszarze zamieszkałym grozi mandatem i punktami karnymi. Tylko i wyłącznie poza terenem zabudowanym wolno wyprzedzić pojazdy uprzywilejowane, jeżeli nie biorą udziału w akcji. W trakcie manewru wyprzedzania powinno się zachować szczególną ostrożność. Warto wiedzieć, że pojazd uprzywilejowany może okazać się potrzebny w każdej chwili, a gdy tak będzie i tak należy mu się bezpieczny przejazd. W obecności pojazdu uprzywilejowanego zawsze należy troszczyć się o wspólną bezpieczną jazdę.
Kolizja z pojazdem uprzywilejowanym, po której stronie leży odpowiedzialność?
Chociaż każdy pojazd uprzywilejowany posiada swoje przywileje, a kierowcy muszą ustępować pierwszeństwa, w każdej sytuacji może dojść do kolizji z udziałem pojazdu uprzywilejowanego. Kolizja z pojazdem uprzywilejowanym nie oznacza, że to drugi kierowca od razu ponosi winę za wywołanie wypadku. Taką sytuację ocenia się indywidualnie, żeby powiedzieć, jaka ze stron nie zachowała wymaganej ostrożności i wywołała kolizję. Kierowca pojazdu uprzywilejowanego też może zostać uznany winnym i pociągnięty do odpowiedzialności, jeżeli nie dostosował się do zasad. Oceniane są takie warunki, jak sygnalizacja świetlna i dźwiękowa pojazdu uprzywilejowanego, zdolność drugiego kierowcy do dostrzeżenia pojazdu uprzywilejowanego i właściwej reakcji. Wpływ ma również ogólny rozwój sytuacji w ruchu drogowym, a nawet warunki atmosferyczne.
